Stel je cortisol voor als een dimmer die ontworpen is om de zonsopgang te simuleren. Wanneer alles in balans is, maakt hij je zachtjes wakker. Maar als je overweldigd of angstig bent, gaat die schakelaar om 3 uur ‘s nachts op volle sterkte – en plotseling lig je klaarwakker in het donker.
Waarom slaapcycli belangrijk zijn (meer dan je denkt)
Elke nacht doorloopt je brein slaapfasen, waarbij elke volledige fase ongeveer 90 tot 120 minuten duurt. Vroeg in de nacht is de slaap dieper – de soort slaap die het lichaam helpt te regenereren en op te laden. Naarmate de nacht vordert, komen we echter in langere fasen van REM-slaap terecht – dit is wanneer dromen ontstaan en de hersenen emoties en herinneringen verwerken.
REM-slaap is ook een periode waarin de hersenen actiever worden, dus de vroege ochtenduren (tussen 3 en 5 uur ‘s ochtends) zijn het perfecte moment voor een onverwacht ontwaken. Je geest kan dan worstelen met een stortvloed aan emoties of onafgemaakte gedachten van de dag.
Wat als je al een tijdje niet hebt gerust? Dit gebrek aan kwaliteitsslaap begint aan kracht te winnen. Eén slechte nacht kan de volgende veroorzaken – als een lawine van slaapgebrek die aan kracht wint. Hoe vermoeider je bent, hoe moeilijker het is om goed te slapen. Het is een frustrerende cyclus, maar er zit een wetenschappelijke basis achter.
Je chronotype zou de boosdoener kunnen zijn.
Niet iedereen heeft een interne klok die volgens hetzelfde schema werkt. Sommige mensen zijn geprogrammeerd om vroeg wakker te worden en zich ‘s ochtends energiek te voelen (vroege vogels), terwijl anderen pas laat in de avond uit bed komen (nachtbrakers). Deze neigingen worden chronotypen genoemd en zijn grotendeels genetisch bepaald.
Hier is het addertje onder het gras: het moderne leven trekt zich niets aan van je chronotype. De maatschappij is vaak voorstander van vroege vogels – denk aan vroege vergaderingen op het werk, de kinderen naar school brengen of ochtendtrainingen. Als je van nature een avondmens bent, maar gedwongen wordt tot een ochtendroutine, kan je lichaam in opstand komen. Wakker worden om 3 uur ‘s nachts kan de manier zijn waarop je lichaam protesteert tegen wat wetenschappers sociale jetlag noemen – de discrepantie tussen je biologische ritme en je dagelijkse schema.
Wat je wakker worden om 3 uur ‘s nachts je kan vertellen
Na maandenlang deze ontwakingen te hebben bijgehouden, merken veel mensen een patroon. Ze verschijnen meestal na bijzonder stressvolle dagen, nachten waarin ze door hun telefoon scrollen of momenten waarop ze de behoefte aan rust negeerden.
Wetenschappelijke studies bevestigen dit. Stress veroorzaakt een stijging van het cortisolniveau, waardoor het moeilijker kan zijn om in slaap te vallen en door te slapen. Maar stress is niet alleen de oorzaak. Deze ochtendonderbrekingen kunnen ook wijzen op:
Slaapgebrek: Als je regelmatig niet genoeg rust krijgt, past je lichaam zich aan – vaak door de manier waarop je door de verschillende slaapfasen heen gaat te veranderen.
Bloedsuikerschommelingen: Het overslaan van het avondeten of laat snacken kan je bloedsuikerspiegel verstoren, wat kan leiden tot onverwacht wakker worden.
Verstoring van je circadiane ritme: Te laat naar bed gaan of te vroeg wakker worden kan je biologische klok verstoren.
Hormonale veranderingen: Vooral tijdens de menopauze of andere overgangsperiodes kunnen hormonale schommelingen je slaap onvoorspelbaar maken.
De mythe van het inhalen van je slaap
