Wat gebeurt er als het hart stopt met kloppen? Is het dan echt het einde, of gebeurt er nog iets, in stilte, vanbinnen? Achter het grote mysterie van de dood begint de wetenschap de sluier op te lichten. En wat ze ontdekt, zou je wel eens kunnen verrassen…
Wat de wetenschap zegt
Recente wetenschappelijke ontdekkingen zetten ons begrip van de dood op zijn kop: de hersenen stoppen niet direct met functioneren, maar produceren soms nog enkele seconden, of zelfs minuten, na de hartstilstand intense elektrische activiteit. Deze activiteit doet denken aan slaap of herinneringen en werpt een fascinerend licht op het fenomeen ‘levensherinnering’, het gevoel dat je je hele leven in sneltempo voorbij ziet flitsen. Sommige onderzoekers, zoals Stuart Hameroff, opperen zelfs controversiële theorieën die suggereren dat deze piek in de hersenactiviteit verband zou kunnen houden met een laatste bewustzijnsgolf, of zelfs met het verlaten van het lichaam. Hoewel deze hypotheses speculatief blijven, openen ze een duizelingwekkend terrein voor reflectie, niet alleen wetenschappelijk, maar ook medisch en ethisch, omdat ze de grenzen tussen leven en dood zouden kunnen herdefiniëren en cruciale beslissingen zoals orgaandonatie of palliatieve zorg zouden kunnen beïnvloeden.
Het lichaam valt uit… maar niet in één keer.
We stellen ons de dood vaak voor als een plotselinge, abrupte stop. In werkelijkheid is het meer een langzame, geleidelijke achteruitgang. Het begint allemaal met het uitvallen van vitale functies: het hart stopt, de bloedsomloop houdt op en de hersenen, verstoken van zuurstof, gaan hun laatste fase in.
Maar dit proces verloopt niet onmiddellijk. Bepaalde hersencellen blijven nog een paar minuten functioneren. Soms worden ze zelfs intens actief, alsof ze een laatste uitbarsting van activiteit beleven. Dit fenomeen, waargenomen bij mensen en bevestigd door dierstudies, intrigeert wetenschappers: de hersenen lijken signalen te produceren die sterk lijken op die welke worden waargenomen tijdens een staat van bewustzijn… zelfs wanneer het lichaam klinisch dood is verklaard.
De hersenen geven hun « laatste cocktail » af.
In deze laatste momenten raakt ons brein in een chemische roes. Het laat een lawine aan neurotransmitters vrijkomen: endorfine, serotonine en zelfs een stof die in wetenschappelijke kringen bekendstaat om zijn krachtige effecten op de waarneming – DMT.
Endorfines, die beroemde ‘geluksmoleculen’, werken als een krachtig natuurlijk kalmeringsmiddel. Ze zouden kunnen verklaren waarom sommige mensen in de laatste fase van hun leven een gevoel van intense rust beschrijven, zelfs in kritieke situaties.
Serotonine daarentegen beïnvloedt onze stemming en waarnemingen. Bij zeer hoge concentraties kan het levendige visioenen, ongewone geluiden of een ‘buitenlichamelijke’ gewaarwording veroorzaken – allemaal elementen die vaak worden gemeld tijdens bijna-doodervaringen.
Wat DMT betreft, dat van nature in zeer kleine hoeveelheden in de hersenen wordt aangemaakt, zou het aan het einde van het leven in enorme hoeveelheden vrijkomen. Deze stof staat erom bekend zeer intense visioenen op te wekken, die soms als mystiek of transcendent worden omschreven.
