Wat mijn kinderen betreft, het gaat goed met ze. Oliver is uitgegroeid tot een bedachtzame jongeman met een sterk rechtvaardigheidsgevoel en een nog sterker beschermend instinct ten opzichte van zijn zus. Rosie, nu zes, is grotendeels hersteld van het trauma van die kerst, hoewel ze af en toe nog vraagt waarom sommige mensen zonder reden gemeen zijn. Ik heb geen goed antwoord voor haar. Sommige mensen zijn gewoon wreed, en ze verhullen hun wreedheid met rechtvaardigingen die alleen voor henzelf logisch zijn.
Het enige wat ik kan doen, is mijn kinderen anders opvoeden, ze leren aardig te zijn en op te komen voor anderen, net zoals Oliver opkwam voor zijn zus.
Sinds de scheiding hebben we nieuwe tradities ontwikkeld. De pannenkoeken op zondagochtend zijn heilig geworden, waarbij Oliver achter de bakplaat staat en Rosie de chocoladechips uitdeelt. We gaan maandelijks naar het kunstmuseum in het centrum, waar Rosie de schilderijen met zo’n intense blik bestudeert dat ik me afvraag of ze ooit kunstenaar zou kunnen worden. Oliver heeft een interesse in fotografie ontwikkeld en legt de avonturen van ons gezinnetje vast met een tweedehands camera die ik hem voor zijn verjaardag heb gegeven.
Mijn ouders komen nu vaak op bezoek, bevrijd van de ongemakkelijke evenwichtsoefening die ze tijdens mijn huwelijk moesten uitvoeren. Papa heeft een boomhut in onze achtertuin gebouwd, veel bescheidener dan die Dolores voor Oliver had laten maken, maar met liefde en aandacht gebouwd. Rosie noemt het haar kasteel en brengt er uren door met haar knutselspullen.
De kerstkaart hangt nu ingelijst in onze woonkamer. Oliver stond erop dat we hem bewaarden, ook al is hij gescheurd, besmeurd en nauwelijks herkenbaar. Hij zegt dat hij hem herinnert aan de dag waarop ons echte gezin begon: wij drieën tegen de wereld.
Ik ben onlangs weer begonnen met daten. Nog niets serieus, gewoon even kijken hoe het loopt na zoveel jaren van ongelukkig zijn. De man met wie ik aan het daten ben, Marcus, vroeg naar de ingelijste kaart tijdens zijn eerste bezoek aan ons huis. Toen ik hem het verhaal vertelde, werd hij een lange tijd heel stil.
‘Heeft uw zoon dat gedaan?’ vroeg hij uiteindelijk. ‘Zijn hele familie tegenspreken toen hij tien jaar oud was?’
“Dat deed hij.”
“Dat is het dapperste wat ik ooit heb gehoord.”
Ik glimlachte bij de gedachte aan mijn bijzondere zoon en mijn veerkrachtige dochter, en aan het gezin dat we hebben opgebouwd uit de as van het gezin dat ons probeerde te vernietigen.
Dat was het inderdaad.
We vierden dit jaar onze eigen kerst, met z’n drieën. Geen groot landgoed, geen professionele versieringen, geen metershoge kerstboom, gewoon een bescheiden appartement versierd met zelfgemaakte ornamenten en een boom die we samen hadden uitgezocht op een kwekerij verderop in de straat. Rosie maakte kerstkaarten voor Oliver en mij. Ze is het afgelopen jaar veel beter geworden in aquarelleren en haar letters zijn nu zelfverzekerder. De kaarten waren prachtig, stuk voor stuk persoonlijk met grapjes en herinneringen die alleen wij zouden begrijpen.
We openden cadeautjes in onze pyjama’s, aten pannenkoeken als lunch omdat niemand zin had om iets bijzonders te koken, en brachten de middag door met het kijken naar kerstfilms terwijl de sneeuw buiten ons raam viel. Het was de beste kerst van mijn leven.
Op een gegeven moment, terwijl Rosie helemaal opging in haar nieuwe knutselspullen en Oliver een boek las dat hij al lang wilde hebben, moest ik aan Dolores denken. Ik vroeg me af of ze gelukkig was in haar grote, lege huis met haar professionele versieringen en haar 3,5 meter hoge kerstboom. Ik vroeg me af of ze ooit spijt had gehad van wat ze had gedaan, of ze ‘s nachts wel eens wakker lag te denken aan de kleinkinderen die ze van zich had afgestoten.
Toen besloot ik dat het me niet kon schelen. Zij heeft haar keuzes gemaakt en moet ermee leven. Wij hebben de onze gemaakt en daar zijn we beter van geworden.
Oliver keek op van zijn boek en zag dat ik naar de ingelijste kerstkaart staarde.
‘Alles goed, mam?’
“Meer dan prima.”
Ik glimlachte naar hem, deze ongelooflijke jongen die me de moed had gegeven om alles wat ik dacht te willen achter me te laten en te ontdekken wat ik werkelijk nodig had.
“Ik ben perfect.”
Hij glimlachte terug.
« Goed. »
Rosie kwam enthousiast aanrennen met haar nieuwe schetsboek.
“Mam! Mam, kijk eens wat ik getekend heb. Dat zijn wij! Kijk, daar zijn jij, Oliver en ik in onze boom in ons appartement.”
Ik bekeek de tekening. Drie stokfiguurtjes met brede glimlachen stonden voor een driehoekige boom, omringd door wat leek op sneeuw of misschien wel confetti. Het was rommelig en onvolmaakt, maar absoluut prachtig.
‘Ik vind hem prachtig,’ zei ik tegen haar. ‘Zullen we deze ook inlijsten?’
Haar ogen werden groot van blijdschap.
“Echt? Mogen we?”
« We kunnen elke foto die u ooit maakt inlijsten, als u dat wilt. »
Ze sloeg haar armen om mijn nek.
“Jij bent de allerbeste mama.”
Over haar schouder zag ik Oliver ons gadeslaan met die wijze, oude blik die hij soms heeft. Hij knikte naar me, een kleine erkenning van alles wat we hadden meegemaakt en alles wat we hadden overwonnen.
We hebben het overleefd. Sterker nog, we zijn er sterker uitgekomen. En het begon allemaal doordat een tienjarige jongen meer moed had dan alle volwassenen in die kamer.
Als je iets van ons verhaal meeneemt, laat het dan dit zijn: soms spreken de kleinste stemmen de luidste waarheid. Soms kan een kind zien wat volwassenen weigeren te erkennen. En soms is weglopen van de mensen die je pijn hebben gedaan geen opgeven. Het is jezelf bevrijden.
