De woorden waren direct. Dringend.
‘Ik heb ongeveer vijfhonderd euro op mijn spaarrekening staan,’ vervolgde hij, zijn stem gehaast. ‘Ik kan dit weekend wel even langskomen. Gaat het goed met je? Moet ik je nu meteen naar de dokter brengen? Ik kan wel even weg uit de les.’
Vijfhonderd dollar. Dat was waarschijnlijk al het geld dat hij had gespaard met het vegen van de vloeren in de campusboekhandel. Zonder een seconde te aarzelen bood hij me zijn hele spaarpot aan.
De hete tranen stroomden over mijn gezicht. « Oh, lieverd, ik kon je geld niet aannemen. »
‘Oma, hou op,’ zei hij vastberaden. ‘Je hebt me nog nooit iets gevraagd. Ik kom naar beneden. Geen discussie.’
Ik hing de telefoon op en barstte in tranen uit. Niet van verdriet, maar van opluchting. Jake was overleden. Hij was de gouden draad in een tapijt van teleurstellingen.
Maar hoe zat het met zijn moeder en oom? Zij stonden op het punt een zeer dure les te leren over loyaliteit binnen de familie.
Dat weekend kocht ik een auto voor Jake.
Het was niet zomaar een auto. Ik wist dat zijn oude rammelbak vorige maand de geest had gegeven, waardoor hij met de bus moest reizen. Ik ben naar de dealer gegaan en heb een gloednieuwe, zilveren Honda Civic gekocht met alle mogelijke veiligheidsvoorzieningen.
Je had Ashley’s gezicht moeten zien toen ze die zondagmiddag mijn oprit opreed. Ze zag de glimmende zilveren sedan naast mijn verroeste Toyota staan en reed bijna met haar Mercedes – waarvan ik wist dat ze drie maanden achterliep met de betalingen – tegen de brievenbus aan.
Jake stond op de oprit de nieuwe auto te wassen, met een brede grijns op zijn gezicht.
‘Van wie is die auto?’ eiste Ashley, terwijl ze haar autodeur dichtgooide. Ze zei niet eens hallo.
‘Die is van mij!’ riep Jake, terwijl hij de zeepspons liet vallen om me een knuffel te geven. ‘Mam, oma heeft hem voor me gekocht! Kun je het geloven?’
Ik zag Ashleys gezicht een caleidoscoop van emoties vertonen: verwarring, achterdocht en uiteindelijk een koude, harde woede. Haar perfect gestylde blonde haar was stijf van de haarspray en wapperde onbeweeglijk in de wind.
‘Mam, kunnen we even praten?’ Ashleys stem klonk gespannen, als een vioolsnaar die op het punt stond te knappen.
Voordat ik kon antwoorden, kwam Dereks SUV aanrijden. Hij stapte uit, trok zijn stropdas recht en verstijfde toen hij de Civic zag. Zijn uitdrukking was precies hetzelfde als die van zijn zus.
We verzamelden ons in de woonkamer. Het was dezelfde kamer waar ze al dertig jaar kerstcadeaus uitpakten. Ashley zat op de rand van de bank, alsof ze bang was dat de stof haar designjurk zou kunnen bevuilen. Derek liep heen en weer.
‘Waar heb je het geld voor een auto vandaan?’ vroeg Derek, zonder omhaal. ‘Vorige week belde je ons nog op en smeekte je om hulp met je medicijnen.’
‘Was ik aan het bedelen?’ vroeg ik, terwijl ik mijn hoofd schuin hield, oprecht nieuwsgierig naar zijn vertekende geschiedenis. ‘Ik dacht dat ik mijn kinderen om hulp vroeg. Wat naïef van me.’
‘Speel geen spelletjes, mam,’ snauwde Ashley. ‘Hoeveel kostte die auto? Twintigduizend? Vijfentwintig? Waar kwam dat geld vandaan?’
Ik nestelde me in mijn favoriete fauteuil, die mijn man voor onze twintigste huwelijksverjaardag had gekocht. Ik streek mijn rok glad. « Nou, ik heb besloten om deze maand geen hartmedicatie te kopen. Blijkbaar zijn auto’s voor lieve kleinzonen belangrijker dan mijn hart gezond te houden. »
Ashley hapte naar adem en greep theatraal naar haar borst. « Mam, dat is waanzinnig! Je kunt toch niet stoppen met je medicijnen! »
‘O,’ zei ik, mijn stem druipend van zoete ondeugendheid. ‘Nu maak je je zorgen om mijn gezondheid. Wat attent.’
Derek stopte met ijsberen. Hij streek met zijn hand door zijn dunner wordende haar. ‘Dit is waanzinnig. Jake! Kom hier!’
Mijn kleinzoon verscheen in de deuropening, nog steeds stralend, terwijl hij zijn handen afveegde aan een doek. Op twintigjarige leeftijd had hij de donkere ogen van zijn moeder, maar ze waren gevuld met een vriendelijkheid die zij lang geleden was kwijtgeraakt.
‘Jake, je kunt deze auto niet aannemen,’ zei Derek met een autoritaire stem. ‘Je oma is duidelijk niet goed bij haar hoofd. Ze is gestopt met haar medicijnen om een auto voor je te kunnen kopen. Dat is geen liefde. Dat is… geestelijk verval.’
‘Oom Derek, waar heb je het over?’ Jake keek verward. ‘Het gaat goed met oma. We zijn tot middernacht opgebleven om over de universiteit en de economie te praten. Ze is slimmer dan wij allemaal bij elkaar.’
‘Zoon, je oma belde ons vorige week nog op om geld te smeken,’ zei Ashley met een schelle stem. ‘En nu heeft ze ineens vijfentwintigduizend euro voor een auto? Dat klopt niet.’
Jakes gezichtsuitdrukking veranderde. Hij was een slimme jongen – een beurs voor Ohio State, waar hij bedrijfskunde studeerde. Ik zag hoe hij de puzzelstukjes in elkaar paste. Hij keek naar zijn moeder, toen naar zijn oom, en een schaduw van begrip verscheen in zijn ogen.
‘Je hebt ze gebeld om hulp te vragen?’ vroeg hij me zachtjes.
‘Ja,’ antwoordde ik. ‘Ik heb ze verteld dat ik hulp nodig had met de kosten van mijn medicijnen.’
“En wat zeiden ze?”
Derek en Ashley vonden het patroon van het tapijt plotseling fascinerend. De stilte duurde voort, dik en verstikkend.
‘Ze zeiden nee, hè?’ Jakes stem verhief zich. ‘Mijn eigen moeder en oom weigerden je te helpen met de medicijnen die je nodig hebt om in leven te blijven?’
‘Nou Jake, zo simpel is het niet—’ begon Derek.
‘Maar toen ik mijn hulp aanbood,’ onderbrak Jake me, terwijl hij zich vol verbazing naar me omdraaide, ‘kocht je me in plaats daarvan een auto.’ Hij zweeg even, zijn ogen wijd opengesperd. ‘Dit hele gebeuren… het was een test, hè, oma?’
Slimme jongen.
‘Een test?’ Ashley’s stem bereikte een toonhoogte die de honden in de buurt waarschijnlijk pijn deed. ‘Meen je me nou serieus dat dit allemaal een uitgekiend plan was?’
Ik keek naar de vrouw die ik gebaard had. « Sluiting is zo’n lelijk woord, Ashley. Ik zie het liever als een karakterbeoordeling . »
« Dit is manipulatie! » riep Derek, zijn gezicht rood wordend. « Pure en simpele manipulatie! »
‘Is het manipulatie als iemand zijn ware aard laat zien?’ vroeg ik kalm. ‘Ik deed een simpel verzoek om hulp. Jake bood alles wat hij had. Jij, Derek, gaf me een preek over ‘faciliterend gedrag’ en blokkeerde mijn nummer. Ashley zei dat het haar probleem niet was. Dat waren jouw keuzes. Ik schetste alleen de situatie.’
« We hadden gegronde zorgen! » protesteerde Derek. « Jullie hebben het financieel moeilijk! »
‘Heb ik dat?’ Ik stond op, mijn knieën kraakten een beetje, en liep naar mijn bureau. Ik pakte een manillamap die ik speciaal voor dit moment had klaargelegd.
‘Laten we het over financiën hebben. Derek, weet je nog die motor die je twee jaar geleden kocht? Die je je eigenlijk niet kon veroorloven? Wie heeft in het geheim je creditcardschuld afbetaald zodat je een lening kon krijgen?’
Dereks gezicht werd bleek.
‘En Ashley,’ zei ik tegen haar. ‘Dat ‘wellness-retraite’ op Bali na je scheiding. Wie denk je dat je huur heeft betaald voor drie maanden terwijl je ‘jezelf aan het terugvinden’ was?’
‘Hoe wist je dat—’ begon Ashley, maar stopte toen.
‘Ik weet er alles van,’ zei ik, mijn stem verhardend. ‘Elke noodlening die je nooit hebt terugbetaald. Elke gunst die je bent vergeten te erkennen. Elke keer dat je mijn hulp als vanzelfsprekend beschouwde terwijl je plannen maakte voor wat je zou erven als ik er niet meer ben.’
Ik ging weer zitten. ‘Dacht je nou echt dat ik de rest van mijn leven door mijn eigen kinderen als een handige geldautomaat zou worden behandeld?’
‘Jullie hebben geld van oma gestolen terwijl jullie bij mij klaagden over jullie financiële problemen?’ vroeg Jake, terwijl hij zijn moeder vol afschuw aankeek. ‘Jullie zeiden dat we mijn schoolboeken niet konden betalen!’
‘Dat is anders!’ riep Ashley. ‘Wij zijn volwassenen met verantwoordelijkheden!’
‘Ik ben een student met een bijbaantje,’ antwoordde Jake fel. ‘En mijn oma heeft me geleerd hoe belangrijk het is om hard te werken voor wat je wilt.’
‘En nu?’ sneerde Derek, zich realiserend dat hij het morele gelijk had verloren. ‘Je verbreekt de banden met ons? Kies je voor Jake in plaats van voor je eigen kinderen?’
‘Ik kies voor vriendelijkheid in plaats van een gevoel van recht,’ corrigeerde ik. ‘Jake heeft me nog nooit om iets gevraagd. Maar toen ik hulp nodig had, bood hij alles aan. Jullie twee hebben van alles gevraagd en niets gegeven.’
‘Oma,’ zei Jake zachtjes, ‘mag ik u iets vragen?’
“Natuurlijk, schat.”
