Toen pater Ramón terugkwam uit het ziekenhuis, legde hij voorzichtig een gekreukt vel papier op de eettafel.
« Dit, » zei hij zachtjes, « is een schuldbekentenis van 900.000 pesos. Ik heb het geleend voor mijn behandeling. Nu ik te zwak ben om te werken, kan iemand van jullie me helpen het terug te betalen? »
De drie broers Dela Cruz — Rico, Julius en Miguel — bleven stil.
Rico, de oudste, keek naar beneden. « Papa, ik moet nog steeds het schoolgeld van mijn dochter in Manilla betalen. »
Julius schoof heen en weer op zijn stoel. « Ik heb net mijn winkel geopend; ik heb bijna geen kapitaal. »
Niemand durfde de oude man aan te kijken.
Alleen Miguel, de jongere broer van 28, bleef zwijgend staren naar de trillende handen en het zilveren haar van zijn vader. Zijn borstkas trok samen.
« Ik zal betalen, pap, » zei hij vastberaden.
Ramón keek hem ongelovig aan. « Weet je het zeker, zoon? Je hebt je eigen schulden – het huis, je vrouw… »
« Ik weet het zeker, » antwoordde Miguel. « Geld kan altijd weer verdiend worden. Maar als vader kun je hem niet ‘terugbetalen’ als hij er eenmaal niet meer is. »
Vanaf die dag nam Miguel zijn vader mee naar hun kleine huis in Quezon City.
Hij werkte in dubbele diensten: overdag was hij fabrieksarbeider en ‘s avonds bezorgde hij vrachtwagens. De maaltijden waren eenvoudig en sober, maar zijn moed wankelde nooit.
Zijn vrouw, Anna, verkocht haar motor om een klein café te openen en de kosten te dekken. Elke avond glimlachte ze ondanks haar vermoeidheid, en Miguel, die haar zo lief voor zijn vader zag, moest zijn tranen bedwingen.
Ondanks zijn zwakte verzorgde vader Ramón de tuin, veegde hij het erf en maakte hij elke ochtend een warme pap klaar. Hij keek zijn zoon vaak aan en zei: « Je lijkt op je moeder – zachtaardig, maar sterk. »
Toen, op een ochtend in juli, een jaar na de « lening », riep Ramón Miguel naar zijn kamer.
« Ga zitten, mijn zoon, » mompelde hij, terwijl hij hem een gevouwen A4-tje overhandigde. « Lees. »
